Hoe we (onbewust) doelwit worden
Narcistisch misbruik is vaak onzichtbaar voor de buitenwereld, maar van binnen laat het diepe sporen na. Twijfel, schaamte en verlies van jezelf zijn geen bewijs dat je zwak bent, maar tekenen van wat je hebt doorstaan. Hier vind je uitleg, herkenning en blogs die laten zien: je bent niet gek, je bent niet alleen, en ook als omstander kun je verschil maken.
Narcistisch misbruik laat diepe sporen na. Het gaat verder dan angst of trauma alleen: het tast je zelfvertrouwen aan, laat je twijfelen aan je gevoel en kan leiden tot schaamte, schuld en een verlies van jezelf. Vaak voelt dit als een onzichtbare wond die je dagelijks meedraagt, en als een vorm van levende rouw: je rouwt om de relatie, de toekomst die je dacht te hebben en om het stuk van jezelf dat je bent kwijtgeraakt.
Niet iedereen die dit meemaakt, herkent het zelf en ervaart hetzelfde. Mensen in de omgeving van een narcist worden vaak aan het twijfelen gebracht. Hier lees je hoe dit werkt, waarom jij niet gek bent, en ook wat je als omstander kunt doen om iemand te steunen.
Door de teksten heen vind je kleine "✨energie-hapjes": korte stukjes die je mag zien als cadeautjes van mij aan jou. Woorden die je liefdevol mag meedragen en die je eraan herinneren dat je niet alleen bent, zoals de volgende.
✨ Energie-hapje: Rouwen doe je niet alleen om wie je verloor, maar ook om wie jij niet mocht zijn.
Dat deze pagina een plek voor jou mag zijn, waar je stap voor stap, woorden vindt voor wat je hebt meegemaakt, en moed om de weg terug te vinden naar jezelf.
Voor we erin duiken: hieronder noem ik “leidinggevende”, omdat dit een heel herkenbaar voorbeeld is op de werkvloer, maar dit patroon is breder. Het kan net zo goed gaan over een ouder die wordt weggezet als “de slechte”, terwijl het kind grensloos is. Of een partner die de ander als dader framen, terwijl hij zelf over de grens gaat. Of zelfs een collega die doet alsof jij onveilig bent, terwijl jij degene bent die probeert grenzen te bewaken. De rollen kun je dus een-op-een omdraaien: waar ik “leidinggevende” zeg, kun je ook lezen “ouder”, “vriend”, “partner”, of “degene die eigenlijk probeert het veilig te houden”. De leidinggevende is hier degene die een toxisch iemand aanspreekt op ongewenst gedrag.
Spiritualiteit en religie kunnen een bron van kracht, verbinding en troost zijn. Maar in handen van een narcist veranderen ze vaak in een wapen van manipulatie. Dit noemen we spirituele bypass: pijn, verantwoordelijkheid of destructief gedrag wordt weggemoffeld onder een laag van verheven woorden en zogenaamd hogere inzichten.
Veel artikelen gaan over de openlijke (grandioze) narcist: zichtbaar, charmant, indrukwekkend, en later vaak controlerend en manipulerend. Dat beeld klopt, maar het is niet het hele verhaal. In deze blog vind je daarom naast de link naar de oorspronkelijke 21 kenmerken óók twee aanvullende, complete lijsten, omdat deze vaak minder zichtbaar zijn, maar niet minder schadelijk.
💔 Slachtoffer-blaming en narcistisch misbruik
Een van de meest pijnlijke tactieken die narcisten gebruiken, is triangulation. Hierbij wordt een derde persoon ingezet om jou onzeker te maken, onder druk te zetten of te controleren. Het voelt alsof je ineens in een driehoek bent beland, waar je nooit om gevraagd hebt.
Bij narcistisch misbruik begint het vaak als een sprookje. Je wordt overspoeld met aandacht, liefde en complimenten. Alsof je eindelijk iemand hebt ontmoet die je écht ziet. Dit heet love bombing, overdonderend liefdesoffensief, en het is vaak het eerste hoofdstuk van een veel donkerder verhaal.
Een van de meest pijnlijke vragen die slachtoffers van narcistisch misbruik krijgen – en zichzelf stellen – is: “Waarom ben ik zo lang gebleven?”
Wanneer je te maken hebt met narcistisch misbruik, voelt het vaak alsof je niet alleen tegenover de narcist staat. Alsof er een heel leger achter hem of haar klaarstaat. Mensen die partij kiezen, je niet geloven of jouw pijn bagatelliseren. In de literatuur worden zij vaak “flying monkeys” genoemd, een term die verwijst naar de gevleugelde helpers van de boze heks in The Wizard of Oz.
Ouder zijn, betekent houden van, begeleiden en aanwezig zijn. Maar in sommige situaties wordt die band gebroken, niet omdat de liefde verdwenen is, maar omdat er actief aan het contact wordt getornd. Dit noemen we ouderverstoting. Het komt vaak voor bij narcistisch misbruik, en kent verschillende gezichten.
Je mist ze gemakkelijk als je er niet op let...
Wanneer je leeft met iemand die kampt met een verslaving, of dat nu drank, drugs, gokken, koopgedrag of seks is, hoop je vaak vurig dat het gedrag naar jou toe dáármee te maken heeft. Je denkt: als hij of zij maar stopt met drinken, gebruiken of dwangmatig gedrag, dan wordt alles beter.
Gaslighting is één van de meest pijnlijke vormen van narcistisch misbruik. Het is subtiel, geraffineerd en vaak zo onzichtbaar dat je pas achteraf beseft wat er met je gebeurde.
Als we aan rouw denken, denken we vaak aan de dood. Maar er bestaat ook een andere, stille vorm: levende rouw. Het is het rouwen om iets of iemand die nog leeft, of om een leven dat je zelf kwijt bent geraakt. Voor slachtoffers van narcistisch misbruik is dit vaak de diepste wond.
Narcisme wordt vaak gezien als arrogantie of egoïsme, maar de wortels ervan liggen vaak veel dieper. Onderzoek laat zien dat de oorsprong vaak in de kindertijd ligt. Negatieve jeugdervaringen, ook wel Adverse Childhood Experiences (ACEs) genoemd, spelen daarbij een belangrijke rol.
Waar de narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) een erkende diagnose in de DSM-5 is, geldt dat niet voor het zogenoemde narcistisch slachtoffer syndroom (NSS). Er bestaat geen officiële, medisch vastgestelde diagnose voor mensen die slachtoffer zijn van narcistisch misbruik.
Veel mensen denken dat de gevolgen van een narcistische relatie vooral draaien om trauma, maar wie het zelf heeft meegemaakt, weet dat de impact veel ingewikkelder en dieper gaat. Het blijft niet alleen bij angst of stress: narcistisch misbruik laat ook schuldgevoel, schaamte en een knagende overtuiging achter dat jij degene bent die iets verkeerd hebt gedaan.