Narcisme wordt vaak gezien als arrogantie of egoïsme, maar de wortels ervan liggen vaak veel dieper. Onderzoek laat zien dat de oorsprong vaak in de kindertijd ligt. Negatieve jeugdervaringen, ook wel Adverse Childhood Experiences (ACEs) genoemd, spelen daarbij een belangrijke rol.
Adverse Childhood Experiences (ACEs)
ACEs zijn ingrijpende gebeurtenissen in de kindertijd, zoals:
- emotionele of fysieke verwaarlozing
- misbruik
- opgroeien in een onveilig of instabiel gezin
- ouders die overmatig kritisch of juist overdreven lovend waren
Deze ervaringen hebben een sterke invloed op hoe een kind zichzelf en anderen later in het leven ervaart.
✨ Energie-hapje: Een kind dat nooit echt gezien wordt, leert zichzelf onzichtbaar te maken, of juist veel harder te schreeuwen om gehoord te worden.
Twee uitersten: verwaarlozing en overwaardering
Narcisme ontwikkelt zich vaak via een combinatie van uitersten:
-
Verwaarlozing en misbruik
Dit kan leiden tot kwetsbaar narcisme: diepgewortelde schaamte, onzekerheid en de voortdurende angst om afgewezen te worden.
-
Overwaardering en grenzeloos prijzen
Dit kan leiden tot grandioos narcisme: een opgeblazen zelfbeeld, arrogantie en de overtuiging dat je beter bent dan anderen.
Soms komen beide factoren samen. Een kind kan thuis nauwelijks emotionele steun krijgen, maar tóch opgehemeld worden op prestaties. Dat legt een wankele basis: van buiten groots, van binnen leeg.
✨ Energie-hapje: Denk aan een ballon: van buiten groot en indrukwekkend, maar van binnen gevuld met lucht die elk moment kan ontsnappen.
Gevolgen voor emotionele ontwikkeling
Door deze jeugdervaringen leert iemand:
- emoties moeilijk reguleren
- afhankelijk te zijn van bevestiging van buitenaf
- een instabiel of kunstmatig zelfbeeld te ontwikkelen
Zo ontstaat een persoonlijkheid die lijkt te draaien om kracht, maar in de kern vaak gebouwd is op kwetsuur en gemis.
✨ Energie-hapje: Achter een harde muur schuilt vaak een gekwetst kind dat niet geleerd heeft zichzelf te troosten.
Begrip is niet hetzelfde als goedkeuring
Belangrijk om te weten: begrijpen waar narcisme vandaan komt, betekent niet dat het gedrag goed te praten is.
- De pijn van de narcist mag niet jouw last worden.
- Inzicht helpt je vooral te beseffen dat zijn of haar gedrag nooit jouw schuld is.
✨ Energie-hapje: Je kunt mededogen voelen voor de wond, maar je hoeft niet te leven met de scherpe rand die jou telkens snijdt.
Heb ik dit verdiend?
Een veelgestelde, pijnlijke vraag van slachtoffers van narcistisch misbruik is: “Heb ik dit verdiend?”
Het antwoord is altijd: nee. Niemand verdient het om gekleineerd, gemanipuleerd of emotioneel leeggetrokken te worden.
Wat kan helpen in je eigen herstel, is om te begrijpen dat zelfs de grandioze narcist vaak voortkomt uit een soortgelijk gezin. Ook hij of zij kan als kind verwaarlozing, misbruik of juist overdreven lof ervaren hebben. Ouders en opvoeders doen dit meestal niet expres, vaak weten ze zelf niet beter omdat zij óók gevormd zijn door hun eigen verleden. Maar: dat verklaart gedrag, het rechtvaardigt het niet.
De woede daarover of de vraag “Waarom ik?” helpt je herstel niet verder.
Wat wél helpt, is erkennen wat er gebeurd is en kiezen voor je eigen pad naar heling.
✨ Energie-hapje: Hun verleden mag verklaren waarom ze zijn wie ze zijn, maar het bepaalt niet meer wie jij hoeft te zijn.
Tot slot
De wortels van narcisme liggen vaak in pijn, gemis en scheve patronen uit de kindertijd. Die kennis kan ons helpen te begrijpen waar gedrag vandaan komt, maar het mag nooit een excuus zijn om misbruik goed te praten.
Voor jou als slachtoffer of overlevende is het belangrijk te weten:
jij hebt dit niet verdiend.
Het feit dat de narcist zelf ook gewond is, verandert niets aan jouw recht om grenzen te stellen, jezelf te beschermen en te kiezen voor herstel.
Elke stap die je zet naar heling, hoe klein ook, is een daad van kracht.
Reactie plaatsen
Reacties